Porodično stablo Medičijevih, puno spletki i radnji “iza kulisa” i veoma interesantno sa stanovišta istoričara, takođe je iznedrilo i neke od najačih ekonomskih i političkih figura tokom XV, i dobrim delom XVI veka.
Familija koja je uticaj sticala pametnim potezima, ugovorenim bračnim, poslovnim i političkim vezama; imala je dosta udela u oblikovanju kulturnog života građana Firence. Uživali su ugled i krojili (ne)srećnu sudbinu brojnih zvaničnika i moćnika, a istovremeno bili svesrdni pokrovitelji umetnosti i pomagači razvoja renesansnog duha.
Sa rastom bogatstva i imovine, širio se i njihov porodični ugled i uticaj. Vile koje su kupovali, restaurirali su i prilagođavali svojim potrebama, često ulepšavali vrtovima smatrajući ih produžetkom kuća. Brojne vile i palate koje su bile u njihovom vlasništvu imale su vrtove koji su planski pravljeni kako bi isticali njihovu moć , bogatstvo, i veliki ugled. Od velikog značaja za pejzažnu arhitekturu, su bile vile i vrtovi uređeni pod umetničkom rukom arhitekte i vajara, Bartolomea Mikelozo-a (Bartolomeo Michelozzo).
Villa del Trebbio (“raskršće triju staza”) je jedna od prvih vila porodice Mediči, koja je bila van Firence (blizu opštine San Piero a Sieve, region Mugello). Izgrađena na brdu koje je “nadgledalo” reku Sieve, a uz to se i nalazila na tromeđi važnih trgovinskih ruta tog regiona, ova vila imala je veliki strateški značaj. Služila je kao porodično odmaralište, bogatog bankara, Đovanija di Bici de Medičija (Giovanni di Bicci de Medici), njegove familije i uskog kruga prijatelja. Vila i zemljište oko nje su bili uređeni nalik srednjevekovnom zamku (šanac pun vode oko utvrđenja i pokretni most). Kameno utvrđenje sa visokom kulom je zračilo uniformnošću i strogoćom, a tokom sredine XV veka, vila Trebio je preuređena i pridodati su joj neki delovi (pomoćne zgrade, zamak je dovršen...), a najzanimljivije je bilo prisustvo ograđenog vrta, smeštenog na terasastom nasipu pored zamka (u dva nivoa), radi reprezentativnijeg karaktera.
Kosimo Mediči (Cosimo de Medici), Đovanijev sin i začetnik dinastije Mediči, je često voleo da dolazi u Villu Trebio, i na miru uživa u svom vrtu i voćnjaku podignutim na nižoj terasi, dok je višu terasu, kao produžetak kuće, krasila kamena pergola (dva reda kamenih stubova sa drvenim rešetkastim ramom odozgo, radi podupiranja biljaka puzavica). Zamak je i dan danas okružen zelenilom. Šumarak čempresa i poljoprivredno zemljište, okružuju vilu Trebio, i dobro je skrivaju, pružajući privatnost vlasniku, dok je on sam mogao da nadgleda celo područije (putem visokog tornja na zamku). Danas je ova vila u privatnom vlasništvu, i jedan deo pomoćnih zgrada je preuređen u lep i moderan hotel.
Villa di Cafaggiolo se nalazi u istom regionu kao i vila Trebio, ali među članovima porodice mnogo je omiljenija nego prethodna. Ova vila je zbog svoje posećenosti bila i poprište mnogih burnih i dramatičnih događaja tokom porodične istorije Mediči (mesto okupljanja intelektualaca, predstavništvo Pape Lea X, da bi na kraju bilo i mesto smrti Eleonore di Garzia di Toledo, žene Pietra di Medici-a koji ju je zbog preljube usmrtio). Koliko su društveni događaji i previranja unutar vile bili haotični i burni, spolja su vila i vrt bili primer reda i mira, što nameće retoričko pitanje razloga takvog ponašanja.
I ova vila je predstavljala restaurirani zamak sa pridodatim vrtom koji je izrazito poštovao principe renesansnih vrtova: izražena proporcija, jaka simetrija, postojanje glavne osovine (centralna staza vrta, koja je obično počinjala od vile i završavala se nekim bitnim elementom vrta). Oko vile se prostiru brojni šumarci božikovine (Ilex aquifollium) i česmine (Quercus ilex). Sve staze u vrtu su “praćene” bordurom lekovite biljke mirte (Myrtus communis), biljke koja je među mediteranskim narodima poštovana kao simbol ljubavi i besmrtnosti. Statue i mesta za sedenje su postavljani uz šetališta, ili u posebnim “otvorenim sobama” (u renesansi je oformljeno mišljenje da je sam vrt produžetak vile i da se prostorna koncepcija i raspored vile nastavljaju na sam vrt). Popularni elementi vrtova u tom periodu (i simbol luksuza) bile su fontane, vodene kaskade, veštačke pećine (grotto) a vrt vile Kafađiolo nije oskudevao u njima. Korišćenje vode i sistema za navodnjavanje je u ovoj vili omogućavalo da se oko zamka postavi i travnjak, koji je zahtevao velike količine vode za održavanje, pa su zato travnjaci retko bili planirani u vrtovima renesanse i smatrali su se izrazitim prestižom.
Iako su veoma značajne po tome što su bile među prvim vilama koje su izgrađene po renesansnom stilu, vile Trebio i Kafađiolo su bitne i po tome što su bile među prvima koje su “na mala vrata” uvele vrtove, po dekorativnosti ništa manje lepših od samih zdanja. Međutim, ove vile nisu jedine u velikom opusu vila porodice Mediči i u narednom tekstu biće reči o jednom od najlepših italijanskih vrtova ove porodice i saznaćemo koja je osoba sa naših prostora nekada u svom vlasništvu imala jednu od ovih vila. Do tada uživajte u prirodi i njenim lepotama.
Autor teksta: Miodrag Aranđelović